Stal jest to jeden z materiałów, który zyskuje na popularności. Swoje zastosowanie znajduje w budownictwie, motoryzacji, a także w gastronomi. W jej składzie jest żelazo oraz węgiel. Istnieje kilka różnych gatunków stali, a każdy z nich ma określone właściwości fizyczne oraz chemiczne, gdyż innego rodzaju metal wykorzystywany jest w kuchni, a jeszcze inne do ciężkich i wytrzymałych konstrukcji. Jakie są więc gatunki stali nierdzewnej?
Co to jest stal i jak powstaje?
Mianem tym określa się stop żelaza z węglem, który jest plastycznie obrobiony i obrabialny cieplnie. Mieszanka ta zawiera żelazo oraz węgiel np. żeliwo czy stal stopową. W stali jednak znajdują się też inne składniki takie jak:
- aluminium – pierwiastek, który ma działanie odtleniające,
- chrom – wpływa na wzrost i wytrzymałość twardości. W przypadku stali decyduje o odporności na korozje,
- mangan – zwiększa sprężystość i odporność na ścieranie,
- krzem – działa odtleniająco, a także poprawia wytrzymałość i zwiększa trwałość stali,
- wolfram – zwiększa wytrzymałość i odporność na ścieranie,
- nikiel – zwiększa trwałość i wytrzymałość stali oraz zmniejsza temperaturę kruchości,
- miedź – ma właściwości podobne do żelaza, lecz jej odporność na korozje jest większa.
Rodzaje stali
Stal jest produkowana zgodnie z właściwościami, które wymagane są do jej zastosowania. Istnieją różne stopnie klasyfikacji stali, które tworzone są na podstawie konkretnych właściwości.
Stal dzielimy na grupy ze względu na:
Skład chemiczny
Zastosowanie tworzywa i dodatki stopowe
Stopień czystości
Rodzaje stali i ich zastosowanie
Stal niskowęglowa
Rozpoznawana jako stal miękka. W jej składzie znajduje się 0,3% węgla. Odznacza się ona wysoką elastycznością, ciągłością, a także łatwością w obróbce.
Stal średniowęglowa
Posiada ilość węgla znajdującą się w przedziale od 0,3% do 0,6%, a im większa jego zawartość, tym lepiej. Do stali średniowęglowej dodawane są pierwiastki stopowe takie jak chrom czy nikiel. Rodzaj ten jest wykorzystywany do wytwarzania części samochodowych.
Stal wysokowęglowa
Jest najbardziej wytrzymała. Zawiera od 0,6 do 1% węgla w swoim składzie. Ma dużą odporność na cięcie i wyginanie, przez co idealnie nadaje się do produkcji sprężyn lub drutów.
Stal stopowa
Jest to typ stali p2000, do której zostały dodane inne składniki od zawartości do kilkudziesięciu procent. Ich masa powinna być większa bądź równa od tej, która jest w tabeli z dopuszczalnym stężeniem. Do jej wytwarzania wykorzystuje się najczęściej: mangan, chrom, wanad, nikiel oraz wolfram. Mają one za zadanie:
- podwyższyć hartowność stali,
- ułatwić oraz przyśpieszyć obróbkę termiczną,
- pomóc w osiągnięciu odpowiedniej wytrzymałości.
Stal konstrukcyjna
Używana jest do budowy części do maszyn oraz wzmacniania innych stopów. Wyróżnia się następujące rodzaje tego typu stali:
- stal do ogólnego przeznaczenia – wykorzystywana do tworzenia konstrukcji oraz części maszyn.
- stal konstrukcyjną o podwyższonej jakości – ma ściśle określoną ilość węgla i magnezu. Znajduje się w niej mniejsza ilość zanieczyszczeń. Służy do tworzenia blach, rur oraz części do maszyn i pojazdów.
- stal konstrukcyjną niskostopową – zawiera do 0,22% węgla. Ma wysoką wytrzymałość i odporność na korozję. Wykorzystywana jest do budowy mostów, wagonów kolejowych oraz masztów.
- stal do obróbki termicznej – nadaje się do produkcji mocno obciążonych części.
Stal narzędziowa
Stosowana jest przy produkcji różnego typu narzędzi oraz przyrządów pomiarowych. Jest trwała oraz odporna na ścieranie, a także nie odkształca się przy długim użytkowaniu. Wyróżnia się różne gatunki stali, takie jak:
- stal narzędziowa węglowa,
- stal narzędziowa stopowa,
- do pracy na zimno i gorąco.
szybkotnąca
Stal specjalna
Jak sama nazwa mówi przeznaczona jest ona do specjalnych zastosowań. Wyróżnia się specyficznymi parametrami, które wymagają obróbki cieplnej. Jest droga dlatego nie stosuje się jej za często.
Stal specjalna również dzieli się na różne gatunki takie jak:
stal nierdzewna – odporna na korozje oraz wysokie temperatury
stal kwasoodporna – odporna na działanie kwasów
stal magnetyczna – posiada właściwości ferromagnetyczne